شب یلدا

شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است.^[۱] در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم‌کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می‌شود. نام دیگر این شب «چِلّه» است، زیرا برگزاری این جشن، یک آیین ایرانی‌است.^[۲]

یلدا به زمان بین غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در یکم دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. خانواده‌های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه‌ها و رایج‌تر از همه هندوانه و انار را مهیا و دور هم سرو می‌کنند. پس از سرو تنقلات، شاهنامه‌خوانی،^[۳] قصه‌گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال‌گیری با دیوان حافظ رایج است

ماه دی در ایران کهن ، چهار جشن را در بردارد. امروزه مهمترین جشنی که از جشن های ماه دی برگزار می شود ، شب نخستین روز دی ماه یا شب یلدا می باشد ، یعنی آخرین شب پاییز و نخستین شب زمستان ، پایان قوس و آغاز جدی و درازترین شب سال.
واژه یلدا سریانی و به معنی ولادت است.ولادت خورشید (مهر، میترا) و رومیان آن را ناتالیس آنویکتوس یعنی روز تولد (مهر) شکست ناپذیر نامند.

بنابر باور زرتشتیان ، در پایان این دراز شب ، که اهریمنی و نامبارکش می دانستند ( و می دانند) ، تاریکی شکست می خورد ، روشنایی پیروز و خورشید زاده می شود و روزها رو به بلندی می نهد